Kwestie celne związane z pomocą dla Ukrainy

M.in. zasady zwolnienia z cła i VAT towarów przywożonych do Polski spoza UE, formularz przekroczenia granicy PL-UA dla transportu ciężarowego z pomocą humanitarną dla UA, pytania i odpowiedzi

Zasady zwolnienia z cła i VAT towarów przywożonych do Polski spoza UE

  • Zwolnieniu podlegają towary importowane przez organizacje państwowe/społeczne lub uprawnione organizacje charytatywne lub dobroczynne.

Zwolnienie z cła

Organizacje charytatywne lub dobroczynne, które mogą korzystać ze zwolnienia od cła towarów importowanych do Polski, zostały wskazane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 10 marca 2011 r. w sprawie określenia warunków, jakie muszą spełniać instytucje i organizacje uprawnione do korzystania ze zwolnienia od należności celnych przywozowych towarów przeznaczonych dla organizacji charytatywnych lub dobroczynnych.

Przepisy rozporządzenia określają też szczegółowe warunki, jakie muszą spełnić instytucje i organizacje. Możliwość korzystania ze zwolnienia od cła przysługuje m.in. fundacjom i stowarzyszeniom posiadającym zdolność prawną, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz jednostkom organizacyjnym pomocy społecznej.

Ponadto określone w rozporządzeniu instytucje i organizacje korzystają ze zwolnień od należności celnych przywozowych, jeżeli prowadzą działalność pożytku publicznego albo, nie prowadząc takiej działalności, nie prowadzą również działalności gospodarczej.

Zwolnienie dotyczy

  • Artykułów pierwszej potrzeby, tj. towarów niezbędnych do zaspokojenia najważniejszych potrzeb ludzkich np. artykułów żywnościowych, lekarstw, odzieży i pościeli. Artykuły te nie mogą być odpłatnie przekazywane.
  • Wszelkiego rodzaju towarów przekazywanych nieodpłatnie przez osoby lub organizacje spoza UE, wykorzystywanych do zbierania funduszy w trakcie zbiórek publicznych organizowanych na rzecz osób potrzebujących.
  • Wyposażenia i materiałów biurowych przekazywanych nieodpłatnie przez osoby lub organizacje spoza UE, które są wykorzystywane przez organizacje charytatywne lub dobroczynne.

Zwolnienie z VAT

Zwolnienie ma zastosowanie wyłącznie do organizacji społecznych lub jednostek organizacyjnych, w których procedury księgowe umożliwiają kontrolę wykorzystania zwolnionych od podatku towarów. Pozostałe warunki oraz zasady stosowania tego zwolnienia określone zostały w art. 61 ust. 3-8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Zwolnienia z podatku VAT stosuje się w przypadku zastosowania zwolnienia od cła.

Zwolniony od podatku jest m.in.: import leków, odzieży, środków spożywczych, środków sanitarno-czyszczących i innych rzeczy, które służą zachowaniu lub ochronie zdrowia oraz artykułów o przeznaczeniu medycznym.

Produkty te muszą być przywiezione przez organizacje społeczne lub jednostki organizacyjne statutowo powołane do prowadzenia działalności charytatywnej lub do realizacji pomocy humanitarnej. Nie mogą być odpłatnie przekazywane.

Zgłoszenie celne

W zgłoszeniu celnym przywożonych towarów istotne jest wskazanie jako odbiorcy towaru właściwego podmiotu, zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Zwolnienia z należności celnych przywozowych przyznawane są wyłącznie na wniosek zgłaszającego, co wymaga wpisania przez niego w zgłoszeniu celnym (w drugiej części pola 37) kodu C20.

W przypadku korzystania ze zwolnienia z VAT w zgłoszeniu celnym należy podać kod 2V0.

Możliwość zwolnienia z cła i VAT towarów przywożonych w ramach pomocy osobom z Ukrainy na podstawie decyzji Komisji (UE) 2024/775 z 4 marca 2024 roku – informacje podstawowe

Komisja Europejska opublikowała decyzję o możliwość stosowania w 2024 roku zwolnienia z cła i VAT towarów przywożonych w ramach pomocy osobom z Ukrainy.

Informacje ogólne

W odniesieniu do przywozu dokonanego w okresie od 24 lutego 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku w Polsce obowiązywała Decyzja Komisji (UE) 2022/1108 z 1 lipca 2022 roku w sprawie zwolnienia przywozu z należności celnych przywozowych i z VAT w odniesieniu do towarów, które mają być dystrybuowane lub nieodpłatnie udostępniane na rzecz osób uciekających przed wojną w Ukrainie oraz osób potrzebujących w Ukrainie (Dz. Urz. UE L 178 z 5.07.2022, s. 57).

Następna decyzja Komisji w tej sprawie nr 2023/829 została wydana 17 kwietnia 2023 r. (Dz. Urz. UE L 104, s. 25) i obowiązywała do przywozu dokonanego od 1 stycznia 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku. Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) zawnioskowała o skierowanie do Polski decyzji Komisji Europejskiej w tej sprawie również do przywozu, który będzie miał miejsce w 2024 roku.

6 marca 2024 roku została opublikowana Decyzja Komisji (UE) 2024/775 z dnia 4 marca 2024 r. w sprawie zwolnienia przywozu z należności celnych przywozowych i z VAT w odniesieniu do towarów, które maja być dystrybuowane lub nieodpłatnie udostępniane na rzecz osób uciekających przed agresją wojskową Rosji na Ukrainę oraz osób potrzebujących w Ukrainie (Dz. Urz. UE L z 6.3.2024).

Decyzja ta została wydana w odniesieniu do przywozu ww. towarów do 5 państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym do Polski i obowiązuje do przywozu dokonanego do tych państw od 1 stycznia 2024 roku do 31 grudnia 2024 roku.

Przeznaczenie towarów

Na podstawie tej decyzji zwolnienie może być stosowane, jeżeli towary są przeznaczone do jednego z następujących zastosowań:

  • nieodpłatnej dystrybucji przez organy i organizacje, m.in. o których mowa niżej, na rzecz osób uciekających przed agresją wojskową Rosji przeciwko Ukrainie;
  • nieodpłatne udostępnianie na rzecz osób uciekających przed agresją wojskową Rosji przeciwko Ukrainie, pod warunkiem że towary pozostają własnością organów i organizacji, m.in. o których mowa niżej.

Podmioty uprawnione do zwolnienia

Organy i organizacje, uprawnione do korzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych, o których mowa w powołanej decyzji Komisji, to organizacje państwowe, w tym organy państwowe, publiczne i inne podmioty prawa publicznego, lub organizacje charytatywne lub dobroczynne zatwierdzone przez właściwe organy Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii i Słowacji, na terytorium których towary mają być wykorzystane, lub na rzecz tych organizacji.

Do zatwierdzonych przez właściwe organy państw członkowskich organizacji charytatywnych lub dobroczynnych w Polsce należą przede wszystkim instytucje i organizacje, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie określenia warunków, jakie muszą spełniać instytucje i organizacje uprawnione do korzystania ze zwolnienia od należności celnych przywozowych towarów przeznaczonych dla organizacji charytatywnych lub dobroczynnych (Dz. U nr 61, poz. 310).

Do organizacji tych zalicza się również wszelkie organizacje i agencje Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, a więc beneficjentami przedmiotowego zwolnienia z należności celnych przywozowych i VAT mogą być np.:

  • Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci – UNICEF;
  • Światowy Program Żywnościowy – WFP;
  • Biuro Wysokiego Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw uchodźców – UNHCR;
  • Biuro Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej – UN OCHA

oraz komponenty Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (w skład którego wchodzą krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca – w Polsce jest to Polski Czerwony Krzyż, Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca).

Także fundacje, których fundatorem jest Skarb Państwa należą do beneficjentów przedmiotowego zwolnienia.

Ponadto, zwolnione z należności celnych przywozowych i z VAT są również towary przywożone w celu dopuszczenia do obrotu przez agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych lub na ich rzecz w celu zaspokojenia ich potrzeb w trakcie udzielania pomocy w sytuacji kryzysowej osobom dotkniętym agresją wojskową Rosji przeciwko Ukrainie, co wynika z art. 1 ust. 4 ww. decyzji Komisji.

Pod pojęciem „agencje niosące pomoc w sytuacjach kryzysowych” należy rozumieć wszelkiego rodzaju jednostki ratownictwa.

Ponadto zwolnienie z należności celnych przywozowych udzielane jest wyłącznie organizacjom, których procedury księgowe umożliwiają właściwym organom nadzorowanie ich działalności i które oferują wszelkie gwarancje uznane za niezbędne.

Zgłoszenie celne

Zwolnienia z należności celnych przywozowych i z VAT przyznawane są wyłącznie na wniosek zgłaszającego, co wymaga wpisania przez niego w zgłoszeniu celnym (w drugiej części pola 37) kodu C26 i odpowiednio 2V6.

Najpóźniej w chwili dokonywania zgłoszenia celnego muszą istnieć już dokumenty, z których wynika, że przesłanki do zastosowania zwolnienia zostały spełnione, m.in. że ostatecznym odbiorcą towaru jest podmiot uprawniony do korzystania z przedmiotowego zwolnienia.

Przekazywanie towarów osobom potrzebującym w Ukrainie

Powołana wyżej decyzja Komisji pozwala na przekazywanie dopuszczonych do obrotu towarów zwolnionych z należności celnych przywozowych i z VAT ukraińskim organizacjom państwowym lub innym ukraińskim organizacjom charytatywnym lub dobroczynnym zatwierdzonym przez właściwe władze Ukrainy, z przeznaczeniem do nieodpłatnej dystrybucji towarów wśród osób potrzebujących w Ukrainie, o ile towary te są przekazywane przez uprawnione w Polsce podmioty do korzystania z takiego zwolnienia.

W tym przypadku działanie takie wymaga poinformowania o tym przez organizację, która chce skorzystać ze zwolnienia z należności przywozowych, właściwych organów państwa członkowskiego. W Polsce są to właściwe organy celne.

W przypadku pomocy humanitarnej przesyłanej z krajów trzecich do Ukrainy preferowanym rozwiązaniem jest, zamiast obejmowania jej procedurą dopuszczenia do obrotu w UE, przemieszczenie towarów w procedurze tranzytu do Ukrainy. Jest to wręcz zalecane, aby uniknąć ograniczeń, czy szczególnych wymogów związanych z importem.

Formularz przekroczenia granicy polsko-ukraińskiej dla transportu ciężarowego z pomocą humanitarną dla Ukrainy

Na stronie pomagamukrainie.gov.pl został udostępniony specjalny „Formularz przekroczenia granicy polsko-ukraińskiej dla transportu ciężarowego z pomocą humanitarną dla Ukrainy”. Jego wypełnienie uprości procedurę wysyłki pomocy humanitarnej o wartości powyżej 1000 euro na Ukrainę przez graniczne przez wszystkie przejścia drogowe z Ukrainą.

Korzyści z użycia formularza

Uproszczenie polega na tym, że pojazdy, które przemieszczają się na przejście graniczne z wykorzystaniem tylko tego formularza, są już automatycznie awizowane na wskazanym przejściu.

Ich obsługa jest ułatwiona, gdyż pojazdy będą specjalnie oznakowane, a cała procedura nie wymaga dopełniania jakichkolwiek innych formalności celnych w systemie AES w urzędzie celnym wewnętrznym.

Kto może korzystać

Z formularza mogą korzystać osoby organizujące wysyłkę towarów unijnych, których transport rozpoczyna się nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach członkowskich. Jeżeli organizator transportu z pomocą humanitarną (towary unijne) z innego kraju nie może sam posłużyć się formularzem (ze względu na brak możliwości podpisania dokumentu profilem zaufanym), to powinien skontaktować się z organizacją charytatywną albo instytucją publiczną w Polsce, która może w jego imieniu wypełnić i podpisać formularz (nie jest wymagane pełnomocnictwo).

Tym samym:

Towary do 1000 euro mogą być zgłaszane do procedury wywozu ustnie w urzędzie granicznym.

Towary powyżej 1000 euro – podmiot może skorzystać z 2 alternatywnych rozwiązań:

  • zgłoszenie elektroniczne do procedury wywozu składane do systemu AES, lub
  • użycie specjalnego formularza awizacyjnego, o którym mowa powyżej.

Zasady wysyłki pomocy humanitarnej na Ukrainę

  • W zależności od tego czy towar wywożony na Ukrainę ma status towaru unijnego (dopuszczonego do obrotu na terenie Unii Europejskiej) czy status towaru nieunijnego (niedopuszczonego do obrotu w UE) stosowane są różne procedury celne.
  • W przypadku transportów towarów unijnych uproszczono procedurę odpraw przez wszystkie przejścia drogowe z Ukrainą.
  • Pytania dotyczące wywozu pomocy humanitarnej można kierować do Ministerstwa Finansów na adres sekretariat.dc@mf.gov.pl.

Wywóz towarów unijnych

Towary unijne będące pomocą humanitarną kierowaną na terytorium Ukrainy mogą zostać wyprowadzone przez polskie przejścia graniczne w następujący sposób:

  1. towary o wartości do 1 000 EUR mogą być zgłaszane do procedury wywozu ustnie w urzędzie celnym granicznym.
  2. towary o wartości powyżej 1 000 EUR – podmiot może skorzystać z dwóch alternatywnych rozwiązań:
    1. z użyciem specjalnego formularza przekroczenia granicy polsko-ukraińskiej dla transportu ciężarowego z pomocą humanitarną dla Ukrainy, dostępnego na stronie pomagamukrainie.gov.pl. Wypełnienie tego formularza upraszcza procedurę wysyłki pomocy humanitarnej przez przez wszystkie przejścia drogowe z Ukrainą.
    2. j. Istotą uproszczenia jest to, że pojazdy, które przemieszczają się na przejście graniczne z wykorzystaniem tylko tego formularza, są już automatycznie awizowane na wskazanym przejściu. Obsługa transportów jest ułatwiona gdyż pojazdy przewożące pomoc humanitarną będą specjalnie oznakowane a cała procedura nie wymaga dopełniania jakichkolwiek formalności celnych w systemie AES/ECS2. Z formularza mogą korzystać osoby organizujące wysyłkę towarów unijnych, których transport rozpoczyna się nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach członkowskich. Jeżeli organizator transportu z pomocą humanitarną (towary unijne) z innego kraju nie może sam posłużyć się formularzem, ze względu na brak możliwości podpisania dokumentu profilem zaufanym, wówczas powinien skontaktować się z organizacją charytatywną albo instytucją publiczną w Polsce, która może w jego imieniu wypełnić i podpisać formularz (w takim przypadku nie jest wymagane pełnomocnictwo), lub
    3. zgłoszenie elektroniczne do procedury wywozu składane do systemu AES/ECS2.

Sposób postępowania z towarami nieunijnymi

Towary nieunijne stanowiące pomoc humanitarną wymagają dopełnienia formalności celnych w organie celnym.

W przypadku towarów nieunijnych przeznaczonych w ramach pomocy humanitarnej dla uchodźców z Ukrainy ale znajdujących się już w Polsce konieczne jest złożenie do systemu AIS/IMPORT zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu.

W przypadku towarów nieunijnych przeznaczonych w ramach pomocy humanitarnej do wykorzystania na terytorium Ukrainy, celem transportu na Ukrainę koniecznym jest złożenie zgłoszenia tranzytowego T1 do systemu NCTS. 

Kontakt z organem celnym w sprawie konkretnej operacji transportowej

Podmioty, organizacje i instytucje zamierzające organizować i wysyłać konwoje humanitarne na Ukrainę w celu realizacji procedur w systemach informatycznych AES/ECS2, NCTS2 i AIS/IMPORT powinny zgłaszać się do najbliższego oddziału celnego celem pozyskania informacji o zasadach realizacji tych procedur. Zasadą jest, że obejmowanie procedurą celną nie odbywa się w urzędach celnych granicznych tylko realizowane jest w placówkach wewnętrznych. Ogólnopolska siatka oddziałów celnych, dostępna jest na stronie: Centrum Urzędowego Dokonywania Odpraw CUDO.

Co trzeba przekazać organowi celnemu

Kontaktując się z oddziałem celnym należy przede wszystkim przekazać wykaz towarów, które mają zostać objęte pomocą humanitarną. Umożliwi to Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) przekazanie zwrotnie informacji, czy towary te nie są objęte zakazami lub ograniczeniami wywozowymi, oraz pozwoli na określenie listy dokumentów, jakie ewentualnie powinny zostać przedstawione organowi celnemu. 

Koordynacja działań po stronie KAS

Celem usprawnienia procesu obsługi planowanych wysyłek pomocy humanitarnej w każdej izbie administracji skarbowej powołani zostali koordynatorzy ds. pomocy humanitarnej. Osoby te będą koordynować działania organów celnych zarówno w zakresie sprawnej organizacji objęcia towaru procedurą wywozu w placówce wewnętrznej, jak i awizacji planowanego konwoju w oddziale celnym granicznym, przez który planowane jest wyprowadzenie konwoju.

Ewentualne pytania lub wątpliwości dotyczące obsługi celnej towarów będących pomocą humanitarną prosimy kierować na adres e-mail sekretariat.dc@mf.gov.pl.

Skrócona procedura przywozu z Ukrainy do Polski zwierząt zagrożonych wyginięciem

  • Od 24 czerwca 2022 r. przywóz z Ukrainy do Polski okazów zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES) odbywa się na zasadach ogólnych. Przestaje obowiązywać skrócona procedura wprowadzona 2 marca 2022 r.
  • Zmiany zostały wprowadzone ze względu na stabilizację sytuacji na granicy wschodniej i w związku z wznowieniem funkcjonowania organu administracyjnego Konwencji Waszyngtońskiej na Ukrainie.

Ministerstwo Finansów, Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) w uzgodnieniu z Ministerstwem Klimatu i Środowiska zdecydowały o odstąpieniu od awaryjnego trybu postępowania w przypadku przywozu do Polski przez obywateli z Ukrainy okazów zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES).

KAS oraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska pozostają w stałym kontakcie w celu bieżącego monitorowania sytuacji, informowania o wydanych zezwoleniach, oraz w razie potrzeby - konsultacji z organem zarządzającym CITES Ukrainy.

 

Wskazówki dla osób wywożących z Wielkiej Brytanii pomoc humanitarną

Od 11.03.2022r. obowiązują wyjątkowe uproszczenia celne.

W przypadku towarów wywożonych z Anglii, Szkocji i Walii dla ofiar kryzysu humanitarnego na Ukrainie, można skorzystać z tymczasowo stosowanej procedury szybkiej odprawy celnej. Jeżeli takie towary są przewożone do UE z Irlandii Pn. przez Wielką Brytanię, to trzeba je zgłosić tylko przy przekraczaniu granicy między Wielką Brytanią a UE.

Towary muszą być przeznaczone dla ofiar kryzysu humanitarnego na Ukrainie i nie mogą być przewożone przez Rosję i Białoruś. W ramach uproszczonej procedury mogą być wywożone np. ubrania, koce, czy wyroby sanitarne. Wyłączone są towary podlegające kontroli eksportu np. leki niedostępne bez recepty, wyroby akcyzowe (paliwo, alkohol i tytoń), towary objęte restrykcjami (wojskowe, podwójnego zastosowania, objęte sankcjami).

Rząd zdecydowanie zaleca udzielanie pomocy finansowej za pośrednictwem zaufanych organizacji charytatywnych i humanitarnych, zamiast wysyłania towarów. W przypadku wysyłki towarów zaleca się przekazywanie ich zarejestrowanym organizacjom.

W przypadku przewozu towarów niewielkim pojazdem (max 9 os. i/lub do 3,5 t) towary można zgłosić na dwa sposoby:

  1. Przed wyjazdem należy sprawdzić, czy port lub lotnisko dysponuje możliwością składania ustnych deklaracji, a następnie zgłosić towary funkcjonariuszowi Straży Granicznej na pasie ruchu „towary do zgłoszenia” lub przez czerwony telefon w obszarze celnym portu lub lotniska.
  2. Jeżeli nie ma możliwości dokonania zgłoszenia ustnego, wówczas towary z pomocą humanitarną można zgłosić w jeden z następujących sposobów:
    • przechodząc pieszo z towarami przez punkt kontroli celnej (może to być zielony pas ruchu „nothing to declare”)
    • jadąc pojazdem z towarami przez punkt kontroli celnej
    • po prostu przejeżdżając przez port, jeżeli nie ma punktów kontroli celnej

Osoby przewożące towar powinny posiadać dokument z informacją o ich rodzaju i spróbować pogrupować podobne towary. Funkcjonariusz może poprosić o potwierdzenie rodzaju towarów, podanie swoich danych kontaktowych lub organizacji charytatywnej i miejsca przeznaczenia towarów. Nie trzeba przedstawiać dokumentacji celnej ani posiadać nr EORI, jak to ma miejsce w przypadku innych towarów.

Przewóz towarów pojazdem ciężarowym (pow 9 os. i/lub ponad 3,5 t) odbywa się za pomocą systemu Goods Vehicle Movement Service (GVMS) przez określone przejścia graniczne. W tym celu należy uzyskać numer EORI GB, zarejestrować się w systemie GVMS, uzyskać GMR (Goods Movement Reference) poprzez wybór opcji ‘oral’ lub ‘conduct declarations’, przedstawić GMR w porcie wywozu w celu zarejestrowania się na pokładzie, posiadać dokument z listą towarów.

W razie potrzeby dodatkowych informacji - www.gov.uk

Francja nadzwyczajna pomoc humanitarna: przepisy dotyczące przywozu

Pytania i odpowiedzi