Forma opodatkowania

Formy opodatkowania

Wybierz jedną z trzech form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych:

• na zasadach ogólnych według skali podatkowej (stawka podatkowa 12% i 32%),
• podatek liniowy - 19% stawka podatku,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W zależności od tego, co wybierzesz, masz inne obowiązki oraz różną podstawę opodatkowania:

• jeśli zdecydujesz się na opodatkowanie dochodów na zasadach ogólnych według skali podatkowej – nie musisz powiadamiać o tym naczelnika urzędu skarbowego;
• jeśli wybierzesz podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – musisz zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągniesz pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy przychód osiągniesz w grudniu tego roku.

Zwróć uwagę, że opodatkowany jest:

• dochód – dla skali podatkowej i podatku liniowego;
• przychód – dla ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Nie zawsze możesz wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Zależy to od tego, jaką działalność będziesz prowadzić – przy tej formie opodatkowania ustawa o zryczałtowanym poatku dochodowym wskazuje działalności, które nie mogą być w ten sposób opodatkowane.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych według skali podatkowej (stawka podatkowa 12% i 32%).

Opodatkowanie dochodu na zasadach ogólnych według skali podatkowej to podstawowa forma opodatkowania, która nie wymaga zawiadamiania o jej wyborze.

Podstawę opodatkowania stanowi dochód, który pomniejszysz o przysługujące odliczenia (dochód = przychód – koszty uzyskania tego przychodu), a podatek płatny jest wg skali podatkowej¹ – stawka podatku uzależniona jest od wysokości uzyskanego dochodu i stanowi :

• 12% dla podstawy obliczenia podatku do wysokości 120.000 zł
• 32% dla podstawy obliczenia podatku powyżej 120.000 zł.

Jeśli wybierzesz tę formę opodatkowania będziesz mógł skorzystać z:

• preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko;
• ulg i odliczeń od dochodu i od podatku.

Wybierając tę formę opodatkowania będziesz musiał:

• prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów według wzoru i zasad opisanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub możesz wybrać prowadzenie księgi rachunkowej.
• opłacać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego: do urzędu skarbowego, właściwego według Twojego miejsca zamieszkania, w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni lub miesiąca następującego po kwartale, a zaliczkę za grudzień lub za IV kwartał w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego².

Zaliczka na podatek dochodowy staje się obowiązkowa dopiero w momencie, gdy przekroczy  kwotę 1.000 zł³. Zatem nie będziesz zobowiązany do jej zapłaty w sytuacji, gdy podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku, pomniejszony o sumę już wpłaconych zaliczek, nie przekroczy 1.000 zł.

Jako rozpoczynający działalność gospodarczą możesz wybrać kwartalny sposób wpłacania zaliczek, a o jego wyborze poinformujesz naczelnika urzędu skarbowego w zeznaniu podatkowym (PIT-36), które złożysz za rok podatkowy, w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia następnego roku podatkowego⁴.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Opodatkowanie dochodu podatkiem liniowym 19%.

Opodatkowanie dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej  podatkiem liniowym 19% to forma opodatkowania, której nie możesz stosować, jeśli będziesz świadczył usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy:

• w tym samym roku
• w takim samym zakresie, w jakim świadczyłeś dla niego usługi ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy⁵.

Jeśli wybierzesz tę formę opodatkowania, musisz złożyć oświadczenie o jej wyborze do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy przychód został osiągnięty w grudniu tego roku.

Podstawę opodatkowania stanowi dochód, od którego odejmujesz przysługujące odliczenia (dochód = przychód – koszty uzyskania tego przychodu).

Podatek płatny jest wg jednolitej stawki 19% bez względu na to, jaki dochód uzyskasz⁶.

Wybierając tę formę opodatkowania nie będziesz mógł skorzystać z:

• preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko jeśli w roku podatkowym uzyskasz przychody, poniesiesz koszty uzyskania przychodów, uzyskasz zobowiązanie lub uprawnienie do zwiększenia lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązanie lub uprawnienie do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;
• ulg i odliczeń podatkowych od dochodu i od podatku z wyjątkiem np. odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, składek na ubezpieczenie zdrowotne, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), ulgi B+R, ulgi sponsoringowej, ulgi na zabytki czy ulgi na terminale.

Wybierając tę formę opodatkowania będziesz musiał:

• według wzoru i zasad opisanych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub możesz wybrać prowadzenie księgi rachunkowej;
• opłacać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy za poszczególne roku podatkowego: do urzędu skarbowego, właściwego według miejsca zamieszkania, w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni lub miesiąca następującego po kwartale, a zaliczkę za grudzień lub za IV kwartał w terminie do 20 stycznia następnego roku podatkowego.

Zaliczka na podatek dochodowy staje się obowiązkowa dopiero w momencie, gdy przekroczy  kwotę 1.000 zł³. Zatem nie będziesz zobowiązany do jej zapłaty w sytuacji, gdy podatek należny od dochodu osiągniętego od początku roku, pomniejszony o sumę już wpłaconych zaliczek, nie przekroczy 1.000 zł.

Jako rozpoczynający działalność gospodarczą możesz wybrać kwartalny sposób wpłacania zaliczek, a o jego wyborze poinformujesz naczelnika urzędu skarbowego w zeznaniu podatkowym (PIT-36L), które złożysz za rok podatkowy,  w terminie od 15 lutego do dnia 30 kwietnia następnego roku podatkowego.

Opodatkowanie ryczałtem ewidencjonowanym

Opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych ma wyłączenia, które uzależnione są od rodzaju prowadzonej działalności i innych okoliczności. wymienionych w art. 8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Tej formy opodatkowania nie będziesz mógł stosować jeśli:

• opłacasz podatek w formie karty podatkowej;
• korzystasz z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
• będziesz osiągał przychody w całości lub w części z tytułu:
  • prowadzenia aptek,
  • działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
  • działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
• będziesz wytwarzał wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;
• podejmujesz wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
  • samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
  • w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
  • samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka

  - jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach;

• będziesz uzyskiwał przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które Ty lub Twój wspólnik (przy prowadzeniu działalności w formie spółki):
  • wykonywałeś lub wykonywał Twój wspólnik w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
  • Ty lub Twój wspólnik wykonywałeś lub wykonujesz w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

Jeśli wybierzesz tę formę opodatkowania, musisz złożyć oświadczenie o jej wyborze do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy przychód został osiągnięty w grudniu tego roku.

Podstawę opodatkowania stanowi przychód, od którego nie można odjąć kosztów jego uzyskania, ale od którego można odjąć odliczenia przysługujące z mocy art. 11 ustawy o zryczałtowanym  podatku dochodowym.

Stawka podatku uzależniona jest od rodzaju wykonywanej działalności i kwoty uzyskanych przychodów i może wynosić 17%,15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3%⁷. 

Jeśli wybierzesz tę formę opodatkowania nie będziesz mógł skorzystać z:

• preferencyjnego rozliczenia się razem ze współmałżonkiem lub samotnie wychowującym dziecko jeśli w roku podatkowym uzyskasz przychody, poniesiesz koszty uzyskania przychodów, uzyskasz zobowiązanie lub uprawnienie do zwiększenia lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązanie lub uprawnienie do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;
• ulg i odliczeń podatkowych od przychodu i od podatku z wyjątkiem np. odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, 50% zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), ulgi termomodernizacyjnej.

Wybierając tę formę opodatkowania będziesz musiał:

• prowadzić odrębną za każdy rok podatkowy ewidencję przychodów, w której będziesz zapisywać przychody w rozbiciu na poszczególne stawki podatku, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych;
• wpłacać w ciągu roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego do urzędu skarbowego, właściwego według Twojego miejsca zamieszkania, w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni lub miesiąca następującego po kwartale, a ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za grudzień lub za IV kwartał uiszcza się w terminie do 20 stycznia roku następnego, z tym że za grudzień lub ostatni kwartał 2022 r. – w terminie do końca lutego 2023 r.

Jako rozpoczynający działalność gospodarczą możesz wybrać kwartalny sposób wpłacania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a o jego wyborze poinformujesz naczelnika urzędu skarbowego w zeznaniu podatkowym (PIT-28), które złożysz za rok podatkowy, w którym rozpocząłeś prowadzenie  działalności gospodarczej w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia następnego roku podatkowego⁸.